SİR THOMAS BEECHAM DÜNYANIN EN GARİP ORKESTRA ŞEFİ

SİR THOMAS BEECHAM
DÜNYANIN EN GARİP ORKESTRA ŞEFİ
ORKESTRA şeflerinin,bugünkü medeniyet dünyasında görülen en ziyade diktatör ruhlu insanlardan olduklarına şüphe yoktur.Bu halin sebebini,orkestra musikişinaslarının,son derece disiplinsiz ve dikkatsiz olmalarında aramak,yerinde bir hareket olur.
Orkestra mensuplarının,orkestra şefini çileden çıkarmak için başvurabilecekleri binbir çare vardır.Bunlardan biri,habire yanlış tonlar çıkararak orkestra şefinin,ne kadar zamanda bunun farkına varacağını beklemektir.Birleşik Amerika'nın en tanınmış senfoni orkestralarından birinin viyolonselisti ,bir Brahms senfonisinin ortasında bir halk şarkısından birkaç name çalmağı âdet edinmişti.Orkestra şefi için farkına varmadığından,musikişinas,bu mariferine senelerce devam etmiştir.
Bu misal,birçok orkestra şeflerinin musikişinaslara,niçin muhtemel birer cani nazarıyla baktıklarını izaha kâfi gelir.Dolayısıyle orkestra şefinin,orkestraya tam manasıyle hâkim olması lâzımdır.Okestra şeflerinin bu meseleyi hal şekilleri,çok değişiktir.Toscanini,orkestra mensuplarının çalacakları kısımları ayrı ayrı bildiğinden,bir sabotaj teşebbüsünü,daha vukuundan evvel,haber alır.Stokowski,orkestrasını,sert ve azametli bakışlarıyla tesiri altında bulundurmağa çalışır.Herhangi bir hata vukuunda,orkestra şefi Fritz Reiner,soğuk sözlerle vaziyete hakim olmağa çalışır;Koussevitzky ise ıstıraptan kıvranıyormuş gibi sesler çıkarır.
Londra Filarmoni Orkestrasının kurucusu ve şefi Sir Thomas Beecham'ın bulduğu hal çaresi,diğer orkestra şeflerinkinden çok farklıdır.Asil görünüşlü ve şahsiyet sahibi bir zat olan Beecham,oteoritesini kaybetmekten korkmıyarak,orkestra mensuplarına yakınlık gösterebilmektedir.Onlarla şakalaştığı,fikirlerini aldığı kol hareketiyle bir yel değirmenini taklit ettiği değneğini kemirdiği çalınacak parçayı bilmediğini itiraf ettiği,fakat bütün bunlara rağmen otoritesinden bir şey kaybetmediği görülmüştür.Bernard Shaw tarafınfan<>olarak tavsif edilen Beecham,orkestrası mensuplarını birer iş arkadaşı addetmesiyle şöhret almıştır.
Birçok orkestra şefleri,Beecham'ın orkestrasını idare etmediğini söylemek gibi gülünç iddialarda bulunmaktadırlar.Halbuki hakikatte Beecham,Koussevitzky gibi ölçülü hareketlere ve Toscanini gibi kusursuz bir değnek tekniğine başvurmağa lüzum görmemektedir.Beecham,musikinin gelişine göre hareket etmektedir.Heyecan içinde yerinde tepindiği,eskirimci gibi ileri atıldığı,tehdit eder gibi eğildiği ve basketbocu gibi kollarını havaya attığı görülmüştür.Bazen değneğini elinden düşürdüğü de olur.Podium denilen orkestra şeflerine mahsus yerden düştüğü bile olmuştur.Bir kere Carnegie Hall'de verdiği bir konser esnasında,heyecanın son haddine erişen Beecham'ın pantalon askıları kopmuş ve o,pantalonunu tuta tuta sahneyi terketmek zorunda kalmıştı.Beecham'ın bu şiddetli hareketleri sayesinde,orkestranın pürüzsüz ve âhenkli çalışı,bütün musiki meraklılarını hayrete düşürmektedir.
Beecham'ın dikkate değer olan nefsine itimadı,bir taraftan da yaşamak için çalışmağa muhtaç olmamasından ileri gelmektedir.Ecdadı,İngiltere'nin en gözde müshil ilacı olan Beecham haplarının imal ve satışı sayesinde 150,000,000 dolarlık bir servettoplamıştır.Beecham hapları,Sir Thomas'ın da senfoni orkestraları veya opera binaları satın almasını mümkün kılmıştır.Münekkitlerden veya dinleyicilerden korkmıyarak sırf kendi zevki için orkestra idare eden biricik orkestra şefi muhakkak ki Sir Thomas Beechamdır.
Sir Thomas Beecham'ın dikkate değer başka bir hususiyeti de tenkit kabul etmez bir musiki âlimi olmasıdır.Kendisi küçükken,Liverpook'daki Beecham konağı,bütün Avrupa musikişinaslarının buluşma yeriydi.Küçük yaştan itibaren piyano çalmağı ve bestekarlık sanatını öğrenen genç Thomas,bu sayede musikişinasların an'anelerinin ve psikolojisini de kavramış oluyordu.
20 yaşına gelince,ilk senfoni orkestrasını kurmuştur.Birkaç zaman sonra da küçük bir İngiliz opera kumpanyasına müracaatla kendisine burada musikişinas olarak bir yer verilmesini rica etmişti.Operanın şarkıcılarından biri,söyleyeceği aryayı unutunca,Thomas ona refakat etmeği teklif etmişti.Kumpanyanın müdürü genç adama yan yan bakmış ve <>demişti.Thomas,bu şartı kabul edipmuvaffak olunca kendisine opera orkestrasında bir yer verilmişti.Çok geçmeden musikye olan vukufu idrak edildiğinden orkestra şefi mevkiine yükselmişti.
Bugün Beecham musiki bilgisine o kadar emindir ki,diğer orkestra şeflerinin yaptıkları gibi,orkestrasının çalacağı parçaları gözden geçirmeğe lüzum bile görmemektedir.Bir gece Covent Garden'deki bir konserine son dakikada yetişip o gece hangi operanın çalınacağını sorması,hakkındaki birçok dedioduculara mevzuu teşkil etmiştir.
Beecham,Birleşik Amerika'da muhtelif turnelere çıkmış ve dünyanın en sevilen ve en beğenilen orkestra şeflerinden biri olmuştur.Bugün 70 yaşını geçmiş olmasına rağmen,şöhreti günden güne artmaktadır.
Thomas Beecham,<Beecham'ın konser provaları hakkında da,kendisine has bir görüşü vardır.Diğer orkestra şeflerinin aksine,besteleri çalanın orkestra olduğunu idrak etmektedir.Nadiren kızdığı görülmüştür.Son derece hiddetlendiği vakit,başını eğerek bir aşağı bir yukarı dolaşmak ve aslan gibi kükremek âdetindedir.Maamafih musikişinaslara hakaret ettiği asla görülmemiştir.
New York'un Carnegie Hall konser salonundaki bir konserinden sonra,iki münekkidin Beeecham hakkında şöyle konuştukları duyulmuştur:
Münekkitlerden birinin > demesi üzerine diğeri.>demişti.
Sir Thmas Beecham'ın,orkestra şefi denen diktatörlerin en demokrat ruhlusu olduğuna şüphe yoktur.
BETÜL UCA
11 Nisan 2016 Pazartesi
04:14:26