TAYVAN

Tayvan (Çince: 臺灣 ya da 台灣, pinyin: táiwān) Doğu Asya'da Çin'in ve Japonya'nın güneyinde, Filipinler'in kuzeyinde bir adadır. Günümüzde Tayvan adı, Tayvan (Formoza) adasıyla birlikte Büyük Okyanus'undaki Lanyu ve Lüdao adaları, Tayvan Boğazı'ndaki Penghu, Matzu ve Kinmen adaları gibi Çin Cumhuriyeti yönetimi altındaki topraklara işaret etmektedir.

Coğrafya
Bölge: Uzak Doğu
Koordinatları: 23°00′
Denizi: Büyük Okyanus
Yüz ölçümü: 35,801 km2
En Yüksek Yer: 3,952



Yönetim
Ülkesi: Çin Cumhuriyeti
Demografi
Nüfusu: 23 milyon
Etnik Gruplar: Han Ulusu

COĞRAFYA
Tayvan adası Çin'in güneydoğu sahillerinden 200 km uzakta Tayvan Boğazı'nın karşısındadır. Yengeç dönencesi (23°5N) adanın ortasından Jiayi şehrinin yakınlarından geçer. Yüzölçümü 35.801 kilometrekare'dir. Doğu kıyıları oldukça dağlıktır. Kuzey-güney yönünde uzanan dağlar adanın 2/3'lik bölümünü oluşturur. Batı sahili ise düzdür; nüfusun büyük kesimi burada yerleşmiştir. Adanın uzunluğu yaklaşık 400 km; eni ise en geniş yerinde 144 km'yi bulur. Tayvan'ın en yüksek doruğu Yu Shan, 3,952 metredir, Yu shan'dan başka adada 3500 metreyi aşan 5 doruk daha vardır.

Tayvan'da sub-tropikal iklimi görülür. Kış ayları genelde yağışlıdır. Mayıs ayında ise "Erik Yağmurları" görülür. Haziran-Eylül arasında oldukça sıcak ve nemli bir hava hakimdir. Kimi zaman Ağustos - Eylül aylarında şiddetli tayfunlar meydana gelir.

Tarih
Tayvan'da ilk insan yerleşimleri günümüzden 30.000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. 4.000 yıl önce ise bugün Tayvan aborijinleri (Çince: 原住民, pinyin: yuánzhùmín) olarak bilinen yerlilerin ataları adaya yerleşmiştir. Çinlilerin Ming Hanedanlığı döneminden başlayarak adaya yerleştikleri bilinmektedir.

1544'te adaya çıkan Portekizli denizciler buraya güzel ada anlamına gelen Ilha Formoza adını vermişler, ancak Tayvan'ı sömürgeleştirmeye kalkmamışlardır. Kısa süreli Hollanda Koloni Döneminin (1624-1662) ardından Tayvan Çin'e bağlanmıştır.

Birinci Çin-Japon Savaşının ardından Qing Hanedanlığı tarafından Japonya'ya terk edilen ada, 1895-1945 yılları arasında Japon kolonisi olarak kalmış, 1945'te İkinci Dünya Savaşı sona erdikten sonra, o dönem Çin'e hakim olan Çin Cumhuriyeti'ne （ROC,中華民國) iade edilmiştir.


Chiang Kai-Shek Anıtı - Taipeiİkinci Dünya Savaşı sonrası Çin'de Milliyetçi Parti (KMT,國民黨) ile Komünist Parti (ÇKP, 共產黨) arasında devam eden iç savaş 1949'da Komünist Partinin kesin zaferiyle sona ermiştir. Tayvan'a sığınan KMT lideri Chiang Kai-Shek (Çan Kayşek,蔣介石) Olağanüstü Hal ilan ederek, KMT dışında her tür partinin faaliyetlerini yasaklamıştır.

Soğuk Savaş nedeniyle Batıyla tüm ilişkileri kopan Çin'i, 1970'lerin başına kadar Birleşmiş Milletler'de Tayvan'daki Çin Cumhuriyeti temsil etmiştir. 1970'lerde ABD'nin Pingpong Diplomasisi sayesinde Çin ile ABD ilişkileri düzelmiş, ve Çin Halk Cumhuriyeti (PRC) tüm Çin'i temsilen BM'ye kabul edilmiştir.

1975'te Chiang Kai-shek'in ölümü üzerine başlayan Tayvan'ın demokratikleşme süreci,1978'de Başkanlığı devralan Chiang Ching-kuo döneminde hızlanmıştır, 1948'de yürürlüğe giren Olağanüstü Hal, 1987 yılında nihayet sona ermiştir. 1996 yılında seçimle işbaşına gelen ilk Tayvan Başkanı Lee Denghui'yi 2000 yılında Tayvan Bağımsızlığı taraftarı Chen Shuibian takip etmiştir.

Taipei
Taipei Şehri (Çince 臺北市 ya da 台北市; okunuşu: táiběi shì; 25°02′N 121°38′E) Çin Cumhuriyeti'nin başkenti ve Tayvan adasının en kalabalık şehridir. Taipei merkez (İlçeleri hariç) nüfusu 2.619.022'dir (2005 istatistikleri). Tayvan'ın en önemli ticaret, siyaset ve kültür merkezidir. Dünyanın en uzun binası Taipei 101 bu şehirdedir.


Chiang Kai-shek Anıtı

Taipei 12 bölgeden (區) oluşmaktadır:

Hanyu Pinyin Hanzi Wade-Giles Tongyong Pinyin
Sōngshān 松山區 Sung-shan Songshan
Xìnyì 信義區 Hsin-yi Sinyi
Dà'ān 大安區 Ta-an Da-an
Zhōngshān 中山區 Chung-shan Jhongshan
Zhōngzhèng 中正區 Chung-cheng Jhongjheng
Dàtóng 大同區 Ta-t'ung Datong
Wànhuá 萬華區 Wan-hua Wanhua
Wénshān 文山區 Wen-shan Wunshan
Nángǎng 南港區 Nan-kang Nangang
Nèihú 內湖區 Nei-hu Neihu
Shìlín 士林區 Shih-lin Shihlin
Běitóu 北投區 Pei-t'ou Beitou

Tarihi ve Turistik Yerleri
Longshan TempleTaipei 101 Taipei'yin yeni finans merkezi. 2003 yılında Guinness Rekorlar Kitabı tarafından dünyanın en yüksek binası olarak onaylanmıştır.
Chiang Kai-shek Anıtı.
Sun Yat-sen Anıtı.
Saray Müzesi (National Palace Museum).
Grand Otel
Longshan Tapınağı ve Huaxi Gece Pazarı (Yılan Pazarı)
Shilin Gece Pazarı
Taipei Hayvanat Bahçesi

[img][/img]
Taipei 101
Taipei 101 (Çince: 臺北101 ya da 台北101; okunuşu: Táiběi Yīlíngyī) Tayvan, Taipei şehri Xinyi [Hsinyi] semtinde bulunan dünyanın en yüksek gökdelenidir.

Gerçek adı Taipei Finans Merkezi dir., (çince: 臺北國際金融中心; okunuşu: Táiběi Guójì Jīnróng Zhōngxīn). Taipai 101 denilmesinin sebebi 101 katlı yapı olmasından dolayıdır.

1999 yılında yapımına başlanan Taipei 101 2004 yılında tamamlanmıştır.

Yapının çatıya kadar olan yüksekliği 460 m'dir. En uç kısmına kadar olan yükseklik ise 509 m'dir. 91. katta yer alan teras sayesinde Taipei manzarasını rahatça izlemek mümkündür.

Taipei 101 dünyanın en hızlı asansörüne sahiptir. Asansör çıkarken 16,8 metre/saniye yol almaktadır. İnerken ise 10 m/s yol almaktadır. Yapı içerisindeki tek asansörün maliyeti 2 milyon USD dır.

Taipei 101, Chang Yong Lee & Partners tarafından Çin geleneklerine göre Asya tarzı bir yapı olarak tasarlanmıştır
Genel Bilgiler
Yer Taipei, Tayvan
Kullanım Alanı İş Merkezi
İnşa Tarihi 1999-2004
Mimar C.Y. Lee & Partners
İnşa Maliyeti 1,5 Milyar USD
Teknik Bilgiler
Yükseklik 509 m
İnşa Alanı 412,500m²
Kat Sayısı 101
Dünya Sıralaması 1

Tarih
Tayvan'da ilk insan yerleşimleri günümüzden 30.000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. 4.000 yıl önce ise bugün Tayvan aborijinleri (Çince: 原住民, pinyin: yuánzhùmín) olarak bilinen yerlilerin ataları adaya yerleşmiştir. Çinlilerin Ming Hanedanlığı döneminden başlayarak adaya yerleştikleri bilinmektedir.

1544'te adaya çıkan Portekizli denizciler buraya güzel ada anlamına gelen Ilha Formoza adını vermişler, ancak Tayvan'ı sömürgeleştirmeye kalkmamışlardır. Kısa süreli Hollanda Koloni Döneminin (1624-1662) ardından Tayvan Çin'e bağlanmıştır.

Birinci Çin-Japon Savaşının ardından Qing Hanedanlığı tarafından Japonya'ya terk edilen ada, 1895-1945 yılları arasında Japon kolonisi olarak kalmış, 1945'te İkinci Dünya Savaşı sona erdikten sonra, o dönem Çin'e hakim olan Çin Cumhuriyeti'ne （ROC,中華民國) iade edilmiştir.


Chiang Kai-Shek Anıtı - Taipeiİkinci Dünya Savaşı sonrası Çin'de Milliyetçi Parti (KMT,國民黨) ile Komünist Parti (ÇKP, 共產黨) arasında devam eden iç savaş 1949'da Komünist Partinin kesin zaferiyle sona ermiştir. Tayvan'a sığınan KMT lideri Chiang Kai-Shek (Çan Kayşek,蔣介石) Olağanüstü Hal ilan ederek, KMT dışında her tür partinin faaliyetlerini yasaklamıştır.

Soğuk Savaş nedeniyle Batıyla tüm ilişkileri kopan Çin'i, 1970'lerin başına kadar Birleşmiş Milletler'de Tayvan'daki Çin Cumhuriyeti temsil etmiştir. 1970'lerde ABD'nin Pingpong Diplomasisi sayesinde Çin ile ABD ilişkileri düzelmiş, ve Çin Halk Cumhuriyeti (PRC) tüm Çin'i temsilen BM'ye kabul edilmiştir.

1975'te Chiang Kai-shek'in ölümü üzerine başlayan Tayvan'ın demokratikleşme süreci,1978'de Başkanlığı devralan Chiang Ching-kuo döneminde hızlanmıştır, 1948'de yürürlüğe giren Olağanüstü Hal, 1987 yılında nihayet sona ermiştir. 1996 yılında seçimle işbaşına gelen ilk Tayvan Başkanı Lee Denghui'yi 2000 yılında Tayvan Bağımsızlığı taraftarı Chen Shuibian takip etmiştir.

Diplomatik Durumu
Tek Çin politikası uyarınca 1971'de Birleşmiş Milletlerin Çin Halk Cumhuriyeti'nin kabulü ve çoğu devletin Tayvan'ı tanımaktan vazgeçmesi Çin Cumhuriyetini dış ilişkiler alanında zor durumda bırakmıştır. Tayvan 1970'lerden bu yana, BM ve WHO, UNESCO gibi çeşitli BM kuruluşlarına yeniden katılabilmek için büyük bir çaba içerisindedir. Tayvan, Olimpiyatlar gibi uluslararası organizasyonlara ise Chinese Taipei ismiyle katılmaktadır.

Günümüzde ise diplomatik olarak Çin Cumhuriyeti'ni tanıyan çoğu Afrika ve Orta Amerika'daki küçük ülkelerin dahil olduğu 25 ülke vardır. Buna karşılık pek çok ülke Tayvan'da yarı resmi temsilciliklerle (Örneğin, ABD Amerikan Kültür Derneği tarafından) temsil edilmektedir.

Türkiye de Tayvan'ı resmen tanımayan ülkeler arasındadır. Ülkemizi Taipei’deki “Türk Ticaret Ofisi” temsil etmektedir. Buna karşılık Ankara’da Çin Cumhuriyetini temsilen “Taipei Ekonomi ve Kültür Ofisi” faaliyet göstermektedir.

Halk
Tayvan'ın bugün 23 milyonu bulan nüfusunun %98'lik bölümü Çinlilerden (漢族, Han ulusu) oluşmaktadır. Bu etnik grubun %84'ünü günümüzde yerel Tayvanlı (Çince: 本省人; pinyin: Ben sheng ren) olarak bilinen daha erken dönemlerde adaya Kıta Çin'in Fujian bölgesinden gelmiş olan grup oluşturur. Yerel Tayvanlı'lar resmi dil Standart Çince'nin (Mandarin, Peking Çincesi) dışında Fujian'in yerel dillerinden Min-nan'ın bir kolu olan Tayvanca'yı yaygın olarak konuşur. Adaya gene erken dönemlerde göçetmiş olan Hakka'lar (Çince:客家人, pinyin: kejia ren) ise Çin'in Guangdong bölgesinden gelmektedir. Anadili Hakkaca olan bu etnik grup nufusun %15'ini oluşturmaktadır. Çinli nüfusun geri kalan %14'lük bölümünü ise diğer eyaletlerden gelenler (外省人; Wai sheng ren) oluşturmaktadır. Bu terim 1949'ta kaybedilen iç savaşın ardından adaya sığınan Çinlileri anlatmak için kullanılır. Temelini Chiang Kai-shek'in askerleri ve KMT hükümetini destekleyen 1,3 milyon göçmenin oluşturduğu bu grubun bugünkü nüfustaki payı %13'tür. Diğer eyaletlerden gelenler Standart Çince'nin yanında geldikleri yörenin lehçesini konuşmaktadır.

Toplam Tayvan nüfusunun geriye kalan %2'ini ise 444.000'i bulan sayıları ile Tayvan aborjinleri oluşturmaktadır. Bugün hükümetçe tanınan 12 kabile vardır: Amis, Atayal, Paiwan, Bunun, Puyuma, Rukai, Tsou, Saisiyat, Yami, Thao, Kavalan ve Taroko. Adaya 4.000 yıl önce yerleştikleri tahmin edilen Tayvan aborijinleri, genetik olarak Malay-Polinezyalı halklarına akrabadır. 12 kabilenin dilleri Ostronezyen dil ailesi içinde sınıflandırılmıştır.

TAYVANDAN BİRKAÇ VİDEO